શિવનું આ નામ એટલા માટે છે કારણ કે તે થોડી ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈ જાય છે અને તરત જ ભક્તોની મનોકામના પૂરી કરે છે. તેથી જે લોકો સકારાત્મક ભાવનાથી પૂજા કરે છે તેમને ભગવાન શિવ ખૂબ પ્રિય છે. થોડી ભક્તિ અને બેલના પાન અને પાણીથી પણ ભોલેનાથ પ્રસન્ન થઈ જાય છે. આ જ કારણ છે કે ભક્તો પાણી અને બેલના પાનથી શિવલિંગની પૂજા કરે છે અને શિવના આશીર્વાદ મેળવે છે. ભોલેનાથને આ બંને વસ્તુઓ કેમ પસંદ છે તેનો જવાબ પુરાણોમાં આ પ્રમાણે આપવામાં આવ્યો છે.
શિવ મહાપુરાણ અનુસાર જ્યારે સમુદ્ર મંથન વખતે કાલકૂટ નામનું ઝેર બહાર આવ્યું ત્યારે તેની અસરથી તમામ દેવતાઓ અને પ્રાણીઓ પરેશાન થવા લાગ્યા, સમગ્ર સૃષ્ટિમાં આક્રોશ મચી ગયો. દેવતાઓ અને દાનવોએ સમગ્ર સૃષ્ટિની રક્ષા માટે ભગવાન શિવને પ્રાર્થના કરી. પછી ભોલેનાથે આ ઝેર પોતાની હથેળી પર રાખીને પીધું. ઝેરની અસરથી પોતાને બચાવવા માટે, તેણે તેને તેના ગળામાં વહાવી દીધું. જેના કારણે શિવનું ગળું વાદળી થઈ ગયું અને તેથી મહાદેવજીને ‘નીલકંઠ’ કહેવામાં આવ્યા. પણ ભોલેનાથનું મન ઝેરની તીવ્ર જ્વાળાથી ગરમ થઈ ગયું.
આવા સમયે, દેવતાઓએ તેમના મનની ગરમીને શાંત કરવા માટે શિવ પર જળ રેડવાનું શરૂ કર્યું અને ઠંડીની અસરને કારણે, તેમણે તેમના મગજ પર બેલના પાન પણ ચઢાવ્યા. ત્યારથી જ જળ અને બેલના પાનથી શિવની પૂજા શરૂ થઈ. તેથી ભગવાન આશુતોષ જે ભક્ત બેલના પાન અને પાણીથી પૂજા કરે છે તેના પર આશીર્વાદ વરસાવે છે. આ સાથે એવું પણ માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવને બેલના પાન અર્પણ કરવાથી દરિદ્રતા દૂર થાય છે અને વ્યક્તિ ભાગ્યશાળી બને છે.
શિવરાત્રિની કથામાં એક ઘટના છે કે શિવરાત્રીની રાત્રે સાંજ પડવાને કારણે એક ભીલ ઘરે જઈ શક્યો ન હતો. તે રાત્રે તેણે બાલના ઝાડ પર રાત વિતાવવી પડી. ઊંઘના કારણે ઝાડ પરથી પડી ન જાય તે માટે તે આખી રાત વેલાના પાન તોડીને નીચે ફેંકતો રહ્યો. યોગાનુયોગ બેલ વૃક્ષ નીચે શિવલિંગ હતું. વેલાનાં પાન શિવલિંગ પર પડતાં શિવ ભીલ પર પ્રસન્ન થયા. શિવ ભીલની સામે દેખાયા અને તેમના પરિવાર સહિત ભીલને મોક્ષનું વરદાન આપ્યું. આ રીતે બેલપત્રના પ્રતાપે ભીલને શિવલોક મળ્યો.
