હવે ભારત અને ઓસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે T20 શ્રેણીનો વારો છે. 3 મેચની શ્રેણીની પ્રથમ મેચ મંગળવારે મોહાલીમાં રમાશે. બંને ટીમો આ શ્રેણીને ટી-20 વર્લ્ડ કપની તૈયારીના સંદર્ભમાં જોઈ રહી છે. ICC રેન્કિંગમાં ભારત T20 ફોર્મેટમાં વિશ્વની નંબર વન ટીમ છે. જ્યારે ઓસ્ટ્રેલિયા છઠ્ઠા સ્થાને છે. રેન્કિંગ મુજબ બંને ટીમો વચ્ચે મોટો તફાવત છે પરંતુ છેલ્લા દોઢ દાયકામાં આ બંને ટીમો વચ્ચેની સ્પર્ધાનું સ્તર અલગ જ વાર્તા કહે છે.
વિશ્વ ક્રિકેટમાં આજે આ બંને ટીમો રાજાશાહીના યુદ્ધમાં સામસામે હોય છે. બંને વચ્ચે જોરદાર સ્પર્ધા છે. ક્રિકેટના રેકોર્ડ બુકમાં નોંધાયેલું છે કે ઓસ્ટ્રેલિયાએ ઘણા વર્ષો સુધી વિશ્વ ક્રિકેટ પર રાજ કર્યું છે. જો કોઈએ તેમના રાજને પડકાર્યો હોય તો તે ભારતીય ટીમ છે. ઓસ્ટ્રેલિયાને તેના જ ઘરમાં હરાવવાથી લઈને બીજી ઘણી મહત્વની મેચોમાં ભારતીય ટીમ વીસ પુરવાર થઈ છે.
આ જ કારણ છે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતીય ટીમ માટે કટ્ટર હરીફ અથવા ‘કટ્ટર હરીફ’ તરીકે તે પાકિસ્તાન નહીં પરંતુ ઓસ્ટ્રેલિયાની ટીમ છે. ચાલો સમજીએ કે આ પરિવર્તન કેવી રીતે થયું? ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ક્રિકેટના મેદાનમાં હંગામોનો ઈતિહાસ જૂનો છે. ડઝનેક વાર્તાઓ છે. ડઝનેક વાર્તાઓ છે. કિરણ મોરે અને મિયાંદાદ વચ્ચે જમ્પ છે. આમિર સોહેલ અને વેંકટેશ પ્રસાદની ‘બાઉન્ડ્રી વોર’ છે.
પરંતુ સામાન્ય ભારતીય ક્રિકેટ ચાહકોના મનમાં બે યાદો હંમેશા તાજી રહે છે. એક જ્યારે 80ના દાયકામાં જાવેદ મિયાંદાદે મેચના છેલ્લા બોલ પર ચેતન શર્માને સિક્સર ફટકારીને પાકિસ્તાનને જીત અપાવી હતી. બીજું, જ્યારે પાકિસ્તાને 90ના દાયકામાં ચેન્નાઈ ટેસ્ટ મેચ માત્ર 12 રનથી જીતી હતી. તે ટેસ્ટ મેચમાં ભારતને જીતવા માટે બીજા દાવમાં 271 રનની જરૂર હતી. સચિન તેંડુલકરે શાનદાર સદી ફટકારી હતી.
પરંતુ સકલેન મુશ્તાકની બોલિંગ સામે તેની સદી ફિક્કી પડી હતી. સચિન આઉટ થતાની સાથે જ રમતનો પલટો આવ્યો અને પાકિસ્તાને તે ટેસ્ટ મેચ જીતી લીધી. આ બે મેચનું પરિણામ ઘણા વર્ષો સુધી ભારતીય ક્રિકેટ ચાહકોના મનમાં છવાયેલું રહ્યું. કોઈપણ મેચ અટકી જાય તો સૌથી પહેલો અહેસાસ એવો થતો કે પાકિસ્તાન મેચ જીતશે. આ તે સમયગાળો હતો જ્યારે પાકિસ્તાનની ટીમમાં ‘કિલર ઇન્સ્ટિંક્ટ’ની વાત કરવામાં આવતી હતી.
પરંતુ 21મી સદીના પહેલા દાયકામાં આ વિચાર બદલાઈ ગયો. 2004માં ભારતીય ટીમના પાકિસ્તાન પ્રવાસે આ વિચાર બદલી નાખ્યો. આની પાછળ કરાચીની ODI મેચ હતી જ્યારે પાકિસ્તાનને છેલ્લી ઓવરમાં જીતવા માટે 9 રનની જરૂર હતી. નેહરાએ તે 9 રન ન થવા દીધા. પાકિસ્તાનને ઘરઆંગણે હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. આ એક મેચે ભારત-પાકિસ્તાન મેચનું ચિત્ર બદલી નાખ્યું. આંકડાઓના આધારે આને સમજો. ચાલો 2004 ને ટર્નિંગ પોઈન્ટ તરીકે લઈએ.
2004 પહેલા, ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે રમાયેલી કુલ ODI મેચમાં ભારતના ખાતામાં માત્ર 30 જીત હતી. જ્યારે તેને 52 મેચમાં હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. ભારતને ટેસ્ટ મેચમાં 5 જીત અને 9 હાર મળી હતી. પરંતુ જો તમે 2004 પછીના ડેટા પર નજર નાખો તો ખબર પડે છે કે ભારતે 25 વનડે જીતી હતી જ્યારે 21માં તેને હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. તેવી જ રીતે પાકિસ્તાન સામેની ટેસ્ટ મેચમાં 4 જીત અને 3 હાર તેના ખાતામાં છે.
એટલે કે ભારતને વધુ મેચોમાં જીત મળવા લાગી. આ એક મોટો તફાવત હતો. ધીમે-ધીમે તેનો વિશ્વાસ ભારતીય ખેલાડીઓમાં પણ આવવા લાગ્યો. 2007માં T20 વર્લ્ડ કપમાં જ્યારે મેચ ખૂબ જ રોમાંચક વળાંક પર પહોંચી ત્યારે જીત ભારતના ખાતામાં આવી.પછી તે બોલ-આઉટમાં જીત હોય કે ફાઈનલમાં જીત હોય. આ વિશ્વાસ ભારતીય ચાહકો સુધી પણ પહોંચ્યો. ધીરે ધીરે સ્થિતિ એવી પણ આવી કે ભારતીય ચાહકોને એવું લાગવા માંડ્યું કે ભારત પાકિસ્તાન સામે જીતશે. ભારતીય ટીમે પણ મેદાનમાં એ હિંમત બતાવી કે ચાહકોનો આ વિશ્વાસ જળવાઈ રહે.
આજે સ્થિતિ એ છે કે છેલ્લા દસ વર્ષમાં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે 11 વનડે મેચ રમાઈ છે. જેમાંથી ભારતે 7 મેચ જીતી છે. એટલે કે ભારતે લગભગ 65 ટકા મેચો જીતી છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં આ આંકડો 100 ટકા છે. ભારતે પાકિસ્તાન સામે 3 વનડે રમી છે. ત્રણેયમાં ભારતે જીત મેળવી છે. અત્રે એ જાણવું પણ જરૂરી છે કે ભારત પાકિસ્તાન 2007થી ટેસ્ટ મેચ રમ્યું નથી. હવે ક્રિકેટ ચાહકોને પાકિસ્તાન કરતાં ઓસ્ટ્રેલિયાની સ્પર્ધા જોવાની વધુ મજા આવવા લાગી.
ભારતીય ક્રિકેટનું ધોરણ વધુ સુધર્યું. તેણે છેલ્લા એક દાયકામાં અજાયબીઓ કરી છે. છેલ્લા 10 વર્ષમાં ભારત અને ઓસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે 34 વનડે રમાઈ છે. બંને ટીમોએ 16-16 મેચ જીતી છે. T20માં ભારતનો હાથ ઉપર છે. 17 મેચમાં 10 જીત ભારતના ખાતામાં છે. તેને 6 મેચમાં હારનો સામનો કરવો પડ્યો છે. ટેસ્ટ મેચમાં પણ ભારતે ઓસ્ટ્રેલિયા સામે ડબલ મેચ જીતી છે. પાકિસ્તાન સામેની મેચમાં હવે ચાહકોમાં માત્ર ભાવનાત્મક લગાવ હતો, મોટાભાગની મેચોના પરિણામ લોકોને અગાઉથી જ ખબર હતી.
છેલ્લા બે દાયકામાં ભારતીય ક્રિકેટ કંટ્રોલ બોર્ડ પણ પાકિસ્તાન કરતાં ઘણું આગળ નીકળી ગયું છે. પહેલા બંને બોર્ડમાં ઘણો ફરક હતો પણ હવે એ તફાવત જમીન-આસમાન જેવો થઈ ગયો છે. 2009માં લાહોરમાં શ્રીલંકાની ટીમ પર થયેલા હુમલાથી સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ હતી. પાકિસ્તાનમાં ક્રિકેટ વધુ નબળું પડ્યું. આ સમગ્ર વાર્તાનો સાર એ છે કે આગામી ત્રણ મેચો ખૂબ જ રોમાંચક બનવાની છે. તમારી કમરને સજ્જડ કરો.
