સૌરાષ્ટ્રમાં અનેક ધાર્મિક સ્થળો આવેલા હોવાથી સૌરાષ્ટ્રને સંતોની ભૂમિ પણ કહેવામાં આવે છે. જેમાં જેતપુર અને રાજકોટ વચ્ચેનું વીરપુર ગામ ખાસ કરીને લોહાણા સમાજ અને દરેક જ્ઞાતિ માટે આસ્થાનું સ્થાન છે. સંત શ્રી જલારામ બાપાનું આ મંદિર વિશ્વભરમાં જાણીતું અને પૂજનીય છે. દરરોજ હજારો લોકો અહીં આવે છે અને 14મી નવેમ્બર, 1799ના રોજ જલારામ બાપાના દર્શન કરી ધન્યતા અનુભવે છે.
સંતશ્રી જલારામ બાપાનો જન્મ માતા રાજાબાઈજીની ગોદમાં થયો હતો. જલારામ બાપાના પિતા પણ ખૂબ જ ધાર્મિક સ્વભાવના હતા તેથી કહી શકાય કે તેમને નાનપણથી જ સેવા અને ધર્મનો વારસો મળ્યો હતો. પરમ પૂજ્યએ સંતશ્રી ભોજલરામ બાપાને પોતાના ગુરુ બનાવ્યા અને તેમની પાસેથી ગુરુશિક્ષા લીધી અને વીરપુરમાં સદાવ્રત શરૂ કર્યું જેમાં ભૂખ્યાઓને ભોજન કરાવ્યું. તેમના દ્વારા શરૂ કરાયેલ આ સદાવ્રત આજે પણ ચાલુ છે.
અહીંની ખાસ વાત એ છે કે અહીં અન્નક્ષેત્રની સેવા કોઈપણ દાન વિના ચાલુ રહે છે. વિશ્વનું કદાચ આ એકમાત્ર એવું મંદિર છે જ્યાં કોઈ મુલાકાતી પાસેથી કોઈ પણ પ્રકારનું દાન લેવામાં આવતું નથી. સાથે સાથે કોઈપણ પ્રકારનું દાન સ્વીકાર્યા વિના પણ ક્ષેત્રની સેવામાં કોઈ કમી નથી. આ રીતે, વીરપુરનું જલારામ મંદિર ભારતના તે મંદિરો કરતાં અલગ સ્થાન ધરાવે છે, જેને દર વર્ષે કરોડોનું દાન મળે છે.
આજે દેશભરના તમામ મંદિરોમાં મોટા પાયે દાન મળે છે, ઘણા મંદિરોમાં આ દાનની રકમ કરોડોમાં છે. મંદિરોમાં આટલા કરોડોના દાનને કારણે મંદિર પ્રશાસનમાં ગેરવહીવટ અને વિવાદ સર્જાયો છે. ત્યારે તમામ મંદિરો સિવાય અહીં કોઈ દાન પેટી રાખવામાં આવતી નથી. અહીં, જો કોઈ ભક્ત મંદિરમાં દર્શન કરવા જતા આ વાતથી અજાણ હોય અને જલારામ બાપાની ચરણપાદુકા અથવા મંદિરમાં અન્યત્ર શ્રદ્ધાપૂર્વક દાન કરે તો મંદિરના સ્વયંસેવકો તેને ખૂબ જ નજીવી કિંમતે સ્વીકારવાનો ઇનકાર કરે છે અને રકમ પરત કરે છે.
આ માટે મંદિરમાં સેવકોની સતત હાજરી રહે છે. કોઈપણ મંદિરમાં દાન સ્વીકારવામાં આવતું નથી એવી સેવકોની કહેવત કોઈ પણ ધર્મસ્થાનમાં અનોખી અને આશ્ચર્યજનક હોઈ શકે, પરંતુ વીરપુરના જલારામ બાપના મંદિરમાં સામાન્ય વાત છે.
વીરપુરમાં આવેલ જલારામ બાપનું આ મંદિર માત્ર ગુજરાતના જ નહીં પરંતુ દેશ અને દુનિયાના અનેક ભક્તો માટે આસ્થાનું કેન્દ્ર છે. અને ભાગ્યે જ કોઈ અજાણ હશે કે આ મંદિરમાં દાન સ્વીકારવામાં આવતું નથી. લોકોના મનમાં એક પ્રશ્ન એ પણ છે કે મંદિરમાં દરરોજ હજારો લોકોને કોઈપણ પ્રકારના દાન વગર અન્નકૂટ કેવી રીતે પીરસવામાં આવે?
જલારામ બાપના આ મંદિરમાં 9 ફેબ્રુઆરી, 2000ના રોજ દાન બંધ કરવામાં આવ્યું હતું. અગાઉ મંદિરને રોકડ, અનાજ અને અન્ય ઘણી વસ્તુઓનું દાન મળતું હતું, પરંતુ જલારામ બાપાની પાંચમી પેઢીના પદાધિકારીઓએ એક નિર્ણય લીધો જેણે માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં એક નવી દિશા દર્શાવી અને જાહેર કર્યું કે કોઈ દાન કે કોઈપણ પ્રકારનું દાન નહીં. ભેટ સ્વીકારવામાં આવશે.
અને કોઈપણ સંભાવનાના વિશ્વાસને નુકસાન પહોંચાડ્યા વિના આમ કરી શકવાની લાગણી નહોતી, પરંતુ નાગરિક અસ્વીકારની સહેજ લાગણી પ્રગટ થઈ. દાન ન સ્વીકારવાનું મુખ્ય કારણ એ છે કે મંદિરને નોંધપાત્ર દાન મળ્યું છે અને તે આગામી 100 વર્ષ સુધી ચાલશે. જલારામ બાપના આ મંદિરમાં ભક્તોની સંખ્યા દર વર્ષે વધી રહી છે. એવું પણ કહી શકાય કે આ આધુનિક યુગમાં એક ધાર્મિક સ્થળ અને આસ્થાનું કેન્દ્ર એવા જલારામ મંદિરમાં કોઈ પ્રચાર માધ્યમમાં આવવા, ખ્યાતિ મેળવવા, કોઈપણ પ્રકારની ચર્ચામાં કે અન્ય કોઈ પણ પ્રકારનો પ્રયાસ કરવામાં આવતો નથી. કોઈપણ પ્રકારનું નામ લો.
દર વર્ષે, જ્યાં દેશના અન્ય મંદિરો કરોડો રૂપિયાના દાનની જાણ કરે છે, દાન સ્વીકારવામાં આવે છે, ભલે આંકડા રાજ્યના બજેટ સાથે સરખાવી શકાય. ત્યારે આખી દુનિયામાં એવી કોઈ જગ્યા નથી કે જ્યાં જલારામ બાપના મંદિરમાં ભક્તોએ દર્શન કર્યા હોય અને મંદિરના સેવકો આગ્રહપૂર્વક પ્રસાદ માગતા હોય.
