સૌરાષ્ટ્ર સોમનાથ ચ…. પ્રથમ જ્યોતિર્લિંગ સોમનાથ દ્વાદશ જ્યોતિર્લિંગ સ્તોત્રમાં આવે છે. શ્રાવણ માસમાં સોમનાથના બીજા મહાત્મા છે. દરરોજ વિશેષ આરતી અને શ્રીંગાર કરવામાં આવે છે. સોમનાથ મંદિરની પૌરાણિક કથા ચંદ્રદેવ સાથે જોડાયેલી છે. પૌરાણિક કથા શું છે?
ચંદ્રના લગ્ન દક્ષની સત્તાવીસમી પુત્રી સાથે થયા હતા. જો કે તેણે રોહિણીની તરફેણ કરી અને અન્ય રાણીઓની અવગણના કરી. વ્યથિત દક્ષે ચંદ્રને શ્રાપ આપ્યો અને ચંદ્રે પ્રકાશની શક્તિ ગુમાવી દીધી. પ્રજાપિતા બ્રહ્માની સલાહ પર, ચંદ્ર પ્રભાસ તીર્થ પર આવ્યા અને સમુદ્ર કિનારે ભગવાન શિવની પૂજા કરી. ચંદ્રદેવની તપસ્યા અને ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન શિવે તેમને આશીર્વાદ આપ્યા અને તેમને અંધકારના શાપમાંથી મુક્ત કર્યા.
ચંદ્રની વિનંતી પર, ભગવાન શિવ અહીં સમુદ્ર કિનારે જ્યોતિર્લિંગના રૂપમાં બેઠા હતા. ચંદ્રદેવનું બીજું નામ સોમ છે, તેથી મહાદેવે અહીં સોમનાથના રૂપમાં રાજ્ય કર્યું. પુરાણોમાં ઉલ્લેખ છે કે ચંદ્રે સુવર્ણ મંદિર બનાવ્યું, પછી રાવણે ચાંદીનું મંદિર બનાવ્યું, ભગવાન કૃષ્ણએ સોમનાથ મંદિરનું નિર્માણ ચંદનથી કર્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે. પ્રથમ પ્રાણ-પ્રતિષ્ઠા શ્રાવણના ત્રીજા દિવસે થઈ હતી
પ્રાચીન ભારતીય શાસ્ત્રીય ગ્રંથો પર આધારિત સંશોધન દર્શાવે છે કે પ્રથમ સોમનાથ જ્યોતિર્લિંગ પ્રાણ-પ્રતિષ્ઠા વૈવસ્વત મન્વંતરના દસમા ત્રેતાયુગ દરમિયાન શ્રાવણ મહિનાના ત્રીજા દિવસે કરવામાં આવી હતી. શ્રીમદ જગદગુરુ શંકરાચાર્ય વૈદિક સંશોધન સંસ્થાન, વારાણસીના અધ્યક્ષ સ્વામી શ્રી ગજાનંદ સરસ્વતીજીએ સૂચવ્યું કે સ્કંદ પુરાણની પ્રભાસખંડ પરંપરાઓમાંથી ઉતરી આવેલ આ પ્રથમ મંદિર 7,99,25,105 વર્ષ પહેલા બાંધવામાં આવ્યું હતું. આમ, આ મંદિર અનાદિ કાળથી લાખો હિન્દુઓ માટે પ્રેરણાસ્ત્રોત રહ્યું છે. સોમનાથ પર ઘણા આક્રમણ થયા
ઈતિહાસ નોંધે છે કે અગિયારમીથી અઢારમી સદી દરમિયાન મુસ્લિમ આક્રમણકારો દ્વારા સોમનાથ મંદિર પર ઘણી વખત હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો અને તેનો નાશ કરવામાં આવ્યો હતો. 13 નવેમ્બર 1947ના રોજ ખંડેર થયેલા સોમનાથ મંદિરની મુલાકાત લેનાર સરદાર પટેલના સંકલ્પ સાથે આધુનિક મંદિરનું પુનઃનિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદે 11 મે 1951ના રોજ મંદિરમાં પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા કરી હતી.
તે મંદિર હજુ પણ ઉભું છે. આપણા વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદી સોમનાથ ટ્રસ્ટના ચેરમેન છે. મંદિરમાં શ્રીકપાર્ડી વિનાયક અને શ્રી હનુમાન મંદિર છે. દરરોજ સાંજે મંદિરમાં રોશની કરવામાં આવે છે. ઓપન એર થિયેટરમાં રાત્રે 8.00 થી 9.00 વાગ્યા સુધી લાઇટ એન્ડ સાઉન્ડ શો પણ બતાવવામાં આવશે.
