હિન્દુ ધર્મમાં દેવી-દેવતાઓની પૂજામાં વપરાતા તિલકનું ઘણું મહત્વ છે. જ્યારે ભક્ત આસ્થા સાથે જોડાયેલા આ તિલકને અર્પણ કરીને પોતાના કપાળ પર લગાવે છે, તો તેનું સૌભાગ્ય વધે છે.
આ જ કારણ છે કે સામાન્ય માણસથી લઈને સિદ્ધ સંતો સુધી તેનો ઉપયોગ સદીઓથી થતો આવ્યો છે. આપણી જગ્યાએ માત્ર અલગ-અલગ દેવી-દેવતાઓ માટે અલગ-અલગ પ્રકારના તિલક લગાવવામાં આવતા નથી,
પરંતુ વિવિધ પ્રકારના તિલક લગાવવામાં આવે છે. જો આપણે ભગવાન શિવના ચાંદલાની વાત કરીએ તો તેમને લગાવેલા તિલકને ત્રિપુંડ કહેવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ ભગવાન શિવને લગાડવામાં આવતા ત્રિપુંડ સહિત અન્ય તિલકના ધાર્મિક મહત્વ અને ઉપાય વિશે.
ત્રિપુંડ શું છે
ભગવાન શિવની મૂર્તિ અથવા શિવલિંગ પર ત્રણ રેખાઓના તિલકને ત્રિપુંડ કહેવામાં આવે છે, જે હથેળીમાં અથવા કોઈપણ પાત્રમાં ચંદન અથવા ભસ્મ મૂકીને ત્રણ આંગળીઓની મદદથી બનાવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ત્રિપુંડાની દરેક લાઇનમાં નવ દેવતાઓ નિવાસ કરે છે. આમ કુલ 27 દેવતાઓ ત્રિપુંડમાં નિવાસ કરે છે.
ત્રિપુંડા લાગુ કરવાના ફાયદા
ત્રિપુંડા જે ભગવાન શિવને લગાવવામાં આવે છે, તે ઘણીવાર શિવના ભક્તો તેમના કપાળ પર પ્રસાદ તરીકે પહેરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ત્રિપુંડને પ્રસાદ સ્વરૂપે ચઢાવવાથી શિવની કૃપા હંમેશા સાધક પર બની રહે છે અને જીવનમાં કોઈપણ પ્રકારના ભય, ભૂત-પ્રેત કે અવરોધ વગેરેનો ભય નથી રહેતો. ત્રિપુંડના પ્રભાવથી તેમના જીવનમાં શુભ અને સફળતા જળવાઈ રહે છે અને ભૂલથી પણ તેમની આસપાસ નકારાત્મક ઉર્જાનો વિસ્ફોટ થતો નથી.
તિલક કેવી રીતે લગાવવું
મહાદેવના આશીર્વાદ મેળવવા માટે તેમને ત્રિપુંડ ચઢાવતી વખતે કેટલીક બાબતોનું ખાસ ધ્યાન રાખવું. ઉદાહરણ તરીકે, ભગવાન શિવની મૂર્તિ, ચિત્ર અથવા શિવલિંગ પર હંમેશા આખા શરીર અને મનથી શુદ્ધ અને સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરીને તિલક કરો. તિલક કરતી વખતે તમારો ચહેરો હંમેશા ઉત્તર દિશા તરફ હોવો જોઈએ.
શૈવ ધર્મ પરંપરા સાથે સંકળાયેલ ત્રિપુંડાને લાગુ કરવા માટે, રીંગ આંગળી, મધ્ય આંગળી અને અંગૂઠાનો ઉપયોગ કરીને, કપાળ પર ડાબી આંખથી જમણી આંખ સુધી આડી રેખા દોરો. ત્રિપુંડાનું કદ આ બે આંખોની મધ્યમાં સીમિત હોવું જોઈએ.
ભસ્મના તિલકનું મહત્વ
ભગવાન શિવની પૂજામાં ભસ્મનો વિશેષ ઉપયોગ થાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો સોમવારે શિવલિંગ પર ભસ્મનું વિશેષ તિલક લગાવવામાં આવે અને તેને પ્રસાદ તરીકે કપાળ પર પણ પહેરવામાં આવે તો જલ્દી જ શિવની કૃપા વરસે છે.
ભગવાન શિવને ચંદનનું તિલક કરો
ભગવાન શિવને લગાવેલા ભસ્મના તિલકની જેમ ચંદનના તિલકનું પણ પોતાનું વિશેષ મહત્વ છે. જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર જે લોકોની કુંડળીમાં ચંદ્ર દોષ હોય તેમણે ખાસ કરીને સોમવારે ભગવાન શિવને સફેદ ચંદનનું તિલક લગાવવું જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવને સફેદ ચંદનનું તિલક લગાવવાથી સાધકને શરીર અને મન બંનેની શક્તિ મળે છે અને તે પોતાના જીવનનો સૌથી મોટો નિર્ણય સરળતાથી લઈ લે છે.
